C 119
[1] CEDO -dis cessi cessum in quinque signifìcationibus invenitur; cedo idest do locum, et secundum hoc construitur cum dativo solo, quandoque cum accusativo et dativo in eodem sensu; idem enim est 'cedo tibi' quod 'cedo locum tibi' et e contrario. [2] Item cedo idest incedo, ut 'cedo ad ecclesiam' idest incedo, et cedo idest recedo, ut 'cedo domum' idest recedo, et cedo idest contingo, ut 'michi bene cedit, tibi male', et secundum hoc ponitur quandoque impersonaliter; et cedo idest evenio, ut 'cesserunt habitande piscibus unde', idest evenerunt; a cedo cessum, u in o, fìt cesso -as idest frequenter cedere, et invenitur pro peccare, unde verbalia, et cessabundus -a -um, idest similis cessanti vel ille qui sepe cessat. [3] Item a cedo cessiosus -a -um, qui sepe cedit, et cessim adverbium, idest cedendo vel gradatim; Martianus (1, 25 p. 12, 9-10) 'cessim plerumque recursitans gaudeat occupati', et hic cetus -tus -tui congregatio hominum per contrarium quia non cedat, vel melius dicitur a coeundo quasi coetus, unde et per 'oe' diptongum debet scribi, [4] et inde hic cetus -ti, sed in plurali est neutri generis et indeclinabile: hec cete, horum cete, pro quodam magno pisce, quia copiosus sit ad instar cetus; unde hic cetarius qui illum piscem capit vel vendit, unde Terentius in Eunucho 'et currunt michi obviam leti cupidinarii cetarii', et inde hoc cetarium -rii locus ubi venduntur cete vel ubi capiuntur et abundant, quod et pro ipsis et pro quibuslibet piscibus ponitur, unde Oratius in Sermonibus 'plures adunabunt tinni et cetaria crescunt'. [5] Item a cedo cedo et cedite verbum defectivum et anomalum, et est imperativi modi et secunde persone, et singulariter invenitur cedo idest die, pluraliter cedite idest dicite, unde Terentius in Eunucho 'quid te ergo alium sollicitat cedo'; [6] item a cedo cesso -sis -sivi verbum desiderativum, quod non est in usu in simplicitate. Cedo componitur antecedo -dis idest ante cedere, abscedo -is ab aliquo cedere et absentari; accedo -dis ad aliquem cedere, et ex prepositione exigit accusativum ut 'accedo illum', idest 'cedo ad illum'; noster tamen usus habet ut dicatur 'accedo ad illuni', in quo sine dubio est superfluitas prepositionis vel in appositione vel in compositione; et ab accedo accesso -sis -sivi -situm desiderativum. [7] Item componitur cedo concedo, idest simul ad aliquem locum vel ad aliqua loca divertere, vel dare, largiri, unde solet dici 'concedimus propria vel cedimus, restituimus aliena'; decedo deorsum vel de uno loco ad alium cedere, unde et ponitur pro migrare vel mori, unde decessus -sus -sui, et decesso -sis -sivi -situm desiderativum, idest decedere vel declinare, unde Ambrosius Super Egisippum 'ubi neque Demetrius pecunia conductos decessere a fide vidit'; [8] discedo -is in diversam partem cedere, unde discessus -sus -sui; excedo -is, exire, extra cedere, et excedo idest excellere vel trascendere et superare, unde excessus -sus -sui; incedo -is, et est nobilium, unde incessus -sus -sui, et incesso -sis -sivi verbum activum, idest provocare; [9] intercedo, pro aliquo ad aliquem preces facere; est enim intercedere inter aliquos cedere et esse mediatorem et proprie inter minorem et maiorem, ut maior condescendat minori precibus mediatoris, unde et sancti dicuntur nostri intercessores apud Deum: [10] sunt enim mediatores inter nos et Deum singulis diebus pro nobis eum orantes, quorum intercessione ille, qui renes scrutatur et corda, nobis auxilietur ut opus hoc inceptum ad effectum valeamus perducere, quatinus qui in cecitate ignorantie ambulant per nos, immo per gratiam Dei, aliquantulum illustrari valeant. [11] Item componitur precedo -is, idest anteire; procedo -is, idest paulatim in anteriorem partem ire, et est proprie ferentium sacra, unde processio: procedit qui in anteriorem partem it, precedit qui sequentem anteit. [12] Item procedere idest prospere et ad bonum cedere, unde processus -sus -sui, idest prosper eventus vel augmentum. Item a procedo hic procer -ris, et dicuntur proceres capita trabium que eminent extra parietes, quasi procedes, quia ante procedant; hinc est facta translatio ad quosdam nobiles, ut proceres dicantur quasi procedes, quia ante omnes honore precedant, et etiam omnes nobiles et primores possunt dici proceres; sed numerus singularis non est in usu. [13] Item a procedo procerus -a -um idest longus, altus, et comparatur, unde hec proceritas idest longitudo, altitudo; recedo -is, idest retro cedere; [14] succedo –is subtus et post cedere, unde et successores dicuntur qui locum precedentium occupant; et succedere prospere evenire, unde hic successus -sus -sui idest prosper et bonus eventus; [15] secedo -is seorsum cedere, separari, unde hic secessus -sus -sui, idest locus secretus, quasi sine accessu. Cedo neutrum est; composita ab eo omnia sunt neutra preter antecedo et concedo et excedo pro superare, et precedo, que sunt activa. Item omnia retinent litteraturam sui simplicis ubique. [16] Item simplex et composita faciunt preteritum in -cessi et supinum in -cessum et producunt 'ce' ubique. Item nota differentiam: discedere dicimus per divortium, abscedere per absentationem, secedere per singularitatem, decedere per mortem.
Colonna con sottomenu di navigazione
