T 54
[1] TAXO, idest numerare, et taxare idest dicere, et taxare idest confìrmare, et taxare idest licitari, imponere pretium rei que venditur, extimare, addere vel diminuere pretium rei que venditur. [2] Unde hec tessera -e, idest vas vel mensura quelibet; tessera etiam dicitur bellicum signum vel tuba, qua hostes venientes nuntiantur; unde Statius 'longo fugit ordine velox tessera'; [3] tessera etiam accipitur pro signo hospitalitatis, unde legitur in Lactantio 'veteres, quia non poterant omnes hospites suos nosse, dabant illis tesseram, quam illi ad hospitium reversi ostenderent hospiti, ut per eam possent cognosci'. [4] Accipitur etiam et pro talo et pro alea vel pro talia vel numero: cum tesseris solebat numerus frumenti designari et annone; item tessere dicuntur quadrati lapides ad modum talorum, unde pavimenta sternuntur; et tessera genus frugis. [5] Unde hec tesserula et hec tessella ambo diminutiva; et a tessella hec tessellula -e, similiter diminutivum; [6] et tessellarius -a -um, et tesserarius -a -um a tessera; et hic tessellarius, idem et tesserarius, scilicet prepositus curie, qui bellum nuntiat vel qui regis tesseras portat, vel quicumque tesseris aliquid agit. [7] Et nota quod tessere tali a quibusdam vocantur lepusculi, quia exiliendo discurrant, et iacula a iaciendo. Item a tessera tesserinus -a -um; tesserini dicuntur agripenni, qui ad modum tesserarum sunt quibus ludimus. [8] Taxo componitur cum meta et dicitur hic metaxarius, scilicet qui in foro imponit rebus que venduntur metam pretii, idem et licitator et taxator dicitur. [9] Item componitur cum dum et dicitur dumtaxat, adverbium quantitatis, idest tantummmodo: et componitur a taxo pro licitar!, quia licitatores in foro rem venalem considerantes dicunt 'tantum valet tantum', et inde dumtaxat ponitur pro tantummodo; vel componitur a taxare pro dicere, quia illud quod dicitur tunc tantum est dum dicitur; vel, ut dicunt, componitur a taxo arbore amarissimi suci, ex cuius suco, siquis semel gustaverit, sufficit ei tantum semel gustasse, sed Priscianus contra dicit. [10] Taxo componitur contaxo -as, pretaxo -as, retaxo -as, et est activum cum omnibus suis compositis.