N 12
[1] NASCOR -ris natus, de utero exire, decidere; et significat passionem ab alio illatam, idest provenientem ex passione precedente circa aliud suppositum, idest circa matrem. [2] Et inde natio -nis, idest nascendi proprietas, scilicet actus vel passio nascendi. [3] Et natio dicitur gens secundum propriam'3 cognationem et collectionem ab alia distincta, ut Greci, Italici, Franci, et natio provincia eorum est; [4] et natio etiam quandoque regio vel terra parum vel nichil habitata dicitur; unde hec natiuncula diminutivum. [5] Item a nascor hec natura -re, idest nativitas. Natura dicitur Deus quia omnia creat et nasci faciat; et natura dicitur quelibet creatura; et natura dicitur complexio; [6] natura etiam dicitur quedam vis naturaliter rebus insita de similibus similia procreans; natura etiam dicitur signifìcatio vocabuli, quia significano causa est quare vocabulum nascatur, idest imponatur; [7] natura etiam dicitur impositio vel inventio vocabuli, quia vocabulum nasci nichil aliud est quam ipsum inveniri vel imponi; natura etiam dicitur adhuc pluribus modis. [8] Unde hic et hec naturalis -le, ad naturam pertinens vel a natura procedens, unde naturales dicuntur fìlii concubinarum quos sola natura genuit non honestas coniugii; et inde naturaliter adverbium. [9] Item a nascor natus -tus, idest nativitas, unde hic et hec natalis -le, nataliter adverbium, et hic natalis -lis et hoc natale -lis, idest nativitas; [10] differunt tamen natale, vel natalis, et nativitas in kalendario, quia nativitas ibi appellatur a matre in terra, ut nativitas Domini, sancte Marie, sancti Iohannis Baptiste; [11] sed natale, vel natalis, dicitur obitus vel dies obitus sanctorum, quia eorum obitus in terra fuit, nativitas in celo: tunc enim de non esse ad esse, de morte ad vitam, de tenebris ad lucem, de exilio ad regnum transierunt. [12] Unde ibi, in kalendario scilicet, invenitur natale sancti Petri, sancti Pauli, sancti Laurentii, ad quod natale nos perducat qui in eternum sine fine regnat. [13] Et a natalis natalicius -a -um, ad nativitatem pertinens; Persius (1, 16) 'et natalicia tandem cum sardonice albus'; et hoc natalicium, idest nativitas. [14] Item a natus -tus nativus -a -um, natalis, genitivus; unde native adverbium, et hec nativitas -tis. [15] Item a nascor natus -a -um et hic natus, idest filius, et hec nata, idest fìlia; et sepe solent inveniri per gper protesin ibi positum, ut gnatus gnata; [16] vel si gest de naturali integri tate istarum dictionum, dicitur gnatus quasi generatus et gnata quasi generata. [17] Et componitur et dicitur cognatus, idest frater, quasi simul natus, et cognata, soror, quasi simul nata. [18] Item natus -a -um componitur cum conet ad et dicitur cognatus -a -um et hic cognatus et hec cognata, agnatus -a -um et hic agnatus et hec agnata, quasi qui vel que vel quod est de eodem genere natus vel nata vel natum. [19] Est tamen ibi differentia, quia agnati dicuntur qui per virilem sexum descendunt, sed cognati dicuntur qui per femineum. [20] Et dicuntur agnati quia accedunt pro natis et succedunt loco natorum dum desunt fìlii; [21] sed cognati dicuntur quia sunt de eodem genere nati, vel quia sint propinquitate cognationis coniuncti, qui ideo post agnatos habentur quia per feminini sexus personas veniunt. [22] Et a cognatus cognatio -nis, ab agnatus agnatio -nis, idest parentela, consanguinitas, sed distingue. [23] Item a nascor hic nepos -tis, unde et dicitur nepos quasi natus post, scilicet fìlium, et est ethimologia. [24] Et inde hec neptis, a quo hec nepticula -e diminutivum, et hic nepotulus diminutivum, et hic nepos -tis, novum virgultum, quia de pomo quasi de fdio nascitur. [25] Et nepos componitur hic pronepos, filius nepotis, quasi prope nepotem; hic abnepos, filius pronepotis, quia abiungitur a nepote; hic adnepos, filius abnepotis; trinepos, fdius adnepotis, quasi tetra nepos, idest quartus post nepotem. [26] Idem ordo et eadem compositio in hoc nomine neptis, sci-licet proneptis, abneptis, adneptis, trineptis. Nepos etiam dicitur luxuriosus, sicut postea dicetur. [27] Nascor componitur enascor -ris, extra nascendo exire: nascitur quod de utero decidit, enascitur quod de terra aut aqua exsurgit; innascor -ris, idest nasci in; prenascor; renascor -ris, iterum nasci, sicut fit in baptismo. Nascor cum omnibus suis compositis est deponens.
Colonna con sottomenu di navigazione
