Tasti di scelta rapida del sito: Menu principale | Corpo della pagina | Vai alla colonna di sinistra

Colonna con sottomenu di navigazione


immagine Dante

Contenuto della pagina


-
Menu di navigazione

Uguccione da Pisa
Derivationes

F 82

[1] FLO -as -avi -atum, idest flatum emittere, unde hic flatus -tus -tui, et hinc flagito -as, expostulare, querere, rogare, petere, cum clamore poscere; unde et flagito dicitur quasi flatum gero vel ago, et est ethymologia. [2] Unde hoc flagitium, dedecus, peccatum. Que differentia sit inter flagitium et facinus diligenter supra distinximus. [3] Et hinc flagitiosus -a -um, vitiosus, libidinosus, turpis, non dicendus, criminosus, sic dictus quia frequenter flagitet et appetat libidinem, vel quod noceat sibi; et comparatur, unde flagitiose -sius -me adverbium, et hec flagitiositas -tis. [4] Flagito componitur efflagito -as, idest valde flagitare, et est activum cum omnibus suis compositis. [5] Item a fio -as hic et hec flatilis et hoc -le, facilis ad flandum, unde flatiliter adverbium et hec flatilitas -tis et hoc flabrum -bri, idest ventus vel flatus venti, [6] unde hoc flabellum -li, idest muscarium, scilicet quo muscas abigimus et flatum facimus, unde Terentius in Eunucho'cape hoc flabellum et ventum hinc facito'. [7] Item a fio -as hoc flamen -nis, idest flatus, et hinc flamineus -a -um. [8] Item a fio hec fiamma -e, quia flatu excitetur, vel dicitur a fos quod est ignis, quod autem dicitur fiamma quasi fos late means ethymologia est; unde flammula diminutivum, et hoc flammeum -i, vitta sive infula nuptiarum tenuis et rubea, qua utebantur nubentes ad designandum pudoris lesionem, operientes vultum cum ea, unde Lucanus in secundo (361) 'lutea demissos velarunt flammea vultus'. [9] Et hinc hoc flammeolum -li diminutivum: Prudentius in Sichomachia (449) 'flammeolum strophium diadema monile'. [10] Item a fiamma flammo -as, idest incendere, unde flammeo -es -ui, idest flammam emittere, vel calere vel ardere, et hinc flammesco -scis inchoativum, unde in ymno (Hymn. Walpole 16, 7) 'flammescat igne caritas', ubi quidam fatue pronuntiant flammascat, quod est inchoativum huius verbi flammo -as, ut sit sensus flammasco, idest incipio flammare. [11] Flammo componitur infiammo -as idest incendere, inanimare, et est activum cum omnibus suis compositis, licet quandoque inveniatur absolute positum pro flammere vel resplendere. [12] Item fiamma componitur flammiger -a -um, id est gerens flammam. [13] Item a fio hoc flagrum -gri, unde hoc flagellum, et sunt flagra sive flagella virge vel potius proprie summe partes virgarum, quia cum flatu et strepitu in corpore sonant; vel summe partes arborum dicuntur flagella, quia crebros ventorum sustinent flatus; eadem ratione dicuntur et flagra. [14] A flagellum flagello -as: activum est cum omnibus suis compositis. Item, quia flagrum percutit et urit, dicitur flagrum quandoque verberatio, quandoque ardor; [15] unde flagro -as -gravi, idest estuare, fervere, ardere; sed fragro -as, idest redolere, unde illud (Eberh. 15, 69) 'flafacit ardorem, sed fralargitur odorem'. [16] Item a fio hic floccus -ci, parva massa lane vel nivis, quia leviter flatu impellatur huc et illuc; unde hic flocculus diminutivum, et flocco -as, verbum soli deo conveniens: tunc deus fioccar cum floccatim ningit. [17] Item floccus lane componitur floccifacio, floccipendo in eodem sensu, idest parum extimare, contemnere, quia floccus lane parum valet. [18] Fio componitur afflo -las, idest flare ad, vel flatu venenare vel infìcere, vel tangere; conflo -as, idest flare vel fundere aurum vel aliud metallum ad aliquid faciendum, et est verbum fusorum, quia fusores multa insimul fundunt de una forma in aliam. [19] Ideo hinc tracta est metaphora ad illos qui res alienas mutuo accipiunt et luxuriose consumunt, unde et invenitur conflare pro mutuare et pro consumere: nam et qui consumit et qui mutuat de una forma quasi fundit in aliam. [20] Et a conflo hoc conflatorium, idest locus ubi fit conflatio, et pluraliter hee conflages -gium, idest loca ventosa, in quibus multa confluunt flamina. [21] Item componitur efflo -as, idest extra flare vel flando emittere; inflo -as; perflo -as, idest flare; sufflo -as, idest subtus flare, vel post vel parum, et sufflare idest appodiare, fulcire, appodiamen supponete, unde hoc sufflamen -nis, idest appodiamen, scilicet cui aliquid innititur ut sustentetur. [22] Fio neutrum est, composita ab eo omnia sunt activa. Item fio componitur cum cinis et dicitur ciniflo -nis, qui cum folliculo ignis flammam excitat, vel qui calamistrum calefacit, scilicet ferrum quo capilli crispantur: hic vulgo cinerarius dicitur, unde Oratius (Porph. Hor. sat. 1, 2, 98).