Meliboeus Quid tacitus, Corydon, vultuque subinde minaci
quidve sub hac platano, quam garrulus astrepit umor,
insueta statione sedes? Iuvat algida forsan
ripa levatque diem vicini spiritus amnis?
Corydon Carmina iam dudum, non quae nemorale resultent,
volvimus, o Meliboee; sed haec, quibus aurea possint
saecula cantari, quibus et deus ipse canatur,
qui populos urbesque regit pacemque togatam.
Meliboeus Dulce quidem resonas, nec te diversus Apollo
despicit, o iuvenis, sed magnae numina Romae
non ita cantari debent ut ovile Menalcae.
Corydon Quidquid id est, silvestre licet videatur acutis
auribus et nostro tantum memorabile pago,
nunc mea rusticitas, si non valet arte polita
carminis, at certe valeat pietate probari.
Rupe sub hac, eadem quam maxima pinus obumbrat,
haec eadem nobis frater meditatur Amyntas,
quem vicina meis natalibus admovet aetas.
Meliboeus Iam puerum calamos et odorae vincula cerae
iungere non cohibes, levibus quem saepe cicutis
ludere conantem vetuisti fronte paterna?
Dicentem, Corydon, te non semel ista notavi:
Frange, puer, calamos et inanes desere Musas;
i, potius glandes rubicundaque collige corna,
duc ad mulctra greges et lac venale per urbem
non tacitus porta. Quid enim tibi fistula reddet,
quo tutere famem? Certe mea carmina nemo
praeter ab his scopulis ventosa remurmurat echo.
Corydon Haec ego, confiteor, dixi, Meliboee, sed olim;
non eadem nobis sunt tempora, non deus idem.
Spes magis arridet. Certe ne fraga rubosque
colligerem viridique famem solarer hibisco,
tu facis et tua nos alit indulgentia farre;
tu nostras miseratus opes docilemque iuventam
hiberna prohibes ieiunia solvere fago.
Ecce nihil querulum per te, Meliboee, sonamus;
per te secura saturi recubamus in umbra
et fruimur silvis Amaryllidos, ultima nuper
litora terrarum, nisi tu, Meliboee, fuisses,
ultima visuri, trucibusque obnoxia Mauris
pascua Geryonis, liquidis ubi cursibus ingens
dicitur occiduas impellere Baetis harenas.
Scilicet extremo nunc vilis in orbe iacerem,
a dolor! et pecudes inter conductus Hiberas
irrita septena modularer sibila canna;
nec quisquam nostras inter dumeta Camenas
respiceret; non ipse daret mihi forsitan aurem,
ipse deus vacuam, longeque sonantia vota
scilicet extremo non exaudiret in orbe.
Sed nisi forte tuas melior sonus advocat aures
et nostris aliena magis tibi carmina rident,
vis hodierna tua subigatur pagina lima?
Nam tibi non tantum venturos dicere ventos
agricolis qualemque ferat sol aureus ortum
attribuere dei, sed dulcia carmina saepe
concinis, et modo te Baccheis Musa corymbis
munerat et lauro modo pulcher obumbrat Apollo.
Quod si tu faveas trepido mihi, forsitan illos
experiar calamos, here quos mihi doctus Iollas
donavit dixitque: Truces haec fistula tauros
conciliat nostroque sonat dulcissima Fauno.
Tityrus hanc habuit, cecinit qui primus in istis
montibus Hyblaea modulabile carmen avena.
Meliboeus Magna petis, Corydon, si Tityrus esse laboras.
Ille fuit vates sacer et qui posset avena
praesonuisse chelyn, blandae cui saepe canenti
adlusere ferae, cui substitit advena quercus,
quem modo cantantem rutilo spargebat acantho
Nais et implicitos comebat pectine crines.
Corydon Est, fateor, Meliboee, deus: sed nec mihi Phoebus
forsitan abnuerit. Tu tantum commodus audi:
scimus enim, quam te non aspernetur Apollo.
Meliboeus Incipe, nam faveo; sed prospice ne tibi forte
tinnula tam fragili respiret fistula buxo,
quam resonare solet, si quando laudat Alexin.
Hos potius, magis hos calamos sectare, canales
et preme, qui dignas cecinerunt consule silvas.
Incipe, ne dubita. Venit en et frater Amyntas:
cantibus iste tuis alterno succinet ore.
Ducite, nec mora sit, vicibusque reducite carmen,
tuque prior, Corydon, tu proximus ibis, Amynta.
Corydon Ab Iove principium, si quis canit aethera, sumat,
si quis Atlantiaci pondus molitur Olympi.
At mihi, qui nostras praesenti numine terras
perpetuamque regit iuvenili robore pacem,
laetus et augusto felix arrideat ore.
Amyntas Me quoque facundo comitatus Apolline Caesar
respiciat, montes neu dedignetur adire,
quos et Phoebus amat, quos Iuppiter ipse tuetur:
in quibus augustos visuraque saepe triumphos
laurus fructificat vicinaque nascitur arbos.
Corydon Ipse polos etiam qui temperat igne geluque,
Iuppiter ipse parens, cui tu iam proximus, ecce,
Caesar, abes, posito paulisper fulmine saepe
Cresia rura petit viridique reclinis in antro
carmina Dictaeis audit Curetica silvis.
[Quinque versus ab Amynta recitati exciderunt]
Corydon Aspicis, ut virides audito Caesare silvaeconticeant? Memini, quamvis urgente procella
sic nemus immotis subito requiescere ramis,
et dixi: Deus hinc, certe deus expulit Euros.
Nec mora, Pharsaliae solverunt sibila cannae.
Amyntas Aspicis, ut teneros subitus vigor excitet agnos?
Utque superfuso magis ubera lacte graventur
et nuper tonsis exundent vellera fetis?
Hoc ego iam, memini, semel hac in valle notavi
et venisse Palen pecoris dixisse magistros.
Corydon Scilicet omnis eum tellus, gens omnis adorat,
diligiturque deis, quem sic taciturna verentur
arbuta, cuius iners audito nomine tellus
incaluit floremque dedit, cui silva vocato
densat odore comas, stupefacta regerminat arbos.
Amyntas Illius ut primum senserunt numina terrae,
coepit et uberior sulcis fallentibus olim,
luxuriare seges tandemque legumina plenis
vix resonant siliquis; nec praefocata malignum
messis habet lolium nec inertibus albet avenis.
Corydon Iam neque damnatos metuit iactare ligones
fossor et invento, si fors dedit, utitur auro;
nec timet, ut nuper, dum iugera versat arator,
ne sonet offenso contraria vomere massa,
iamque palam presso magis et magis instat aratro.
Amyntas Ille dat, ut primas Cereri dare cultor aristas
possit et intacto Bromium perfundere vino,
ut nudus ruptas saliat calcator in uvas
utque bono plaudat paganica turba magistro,
qui facit egregios ad pervia compita ludos.
Corydon Ille meis pacem dat montibus: ecce per illum,
seu cantare iuvat seu ter pede lenta ferire
gramina, nullus obest. Licet et cantare choreis
et cantus viridante licet mihi condere libro,
turbida nec calamos iam surdant classica nostros.
Amyntas Numine Caesareo securior ipse Lycaeus
Pan recolit silvas et amoena Faunus in umbra
securus recubat placidoque in fonte lavatur
Nais et humanum non calcatura cruorem
per iuga siccato velox pede currit Oreas.
Corydon Di, precor, hunc iuvenem, quem vos - neque fallor - ab ipso
aethere misistis, post longa reducite vitae
tempora vel potius mortale resolvite pensum
et date perpetuo caelestia fila metallo:
sit deus et nolit pensare palatia caelo!
Amyntas Tu quoque mutata seu Iuppiter ipse figura,
Caesar, ades seu quis superum sub imagine falsa
mortalique lates - es enim deus -, hunc, precor, orbem,
hos, precor, aeternus populos rege! Sit tibi caeli
vilis amor coeptamque, pater, ne desere pacem!
Meliboeus Rustica credebam nemorales carmina vobis
concessisse deos et obesis auribus apta.
Verum, quae paribus modo concinuistis avenis,
tam liquidum, tam dulce sonant, ut non ego malim
quod Paeligna solent examina lambere nectar.
Corydon Olim quam tereti decurrunt carmina versu nunc,
< > Meliboee, sonant si quando montibus istis
dicar habere Larem, si quando nostra videre
pascua contingat! Vellit nam saepius aurem
invida Paupertas et dicit: Ovilia cura!
At tu, si qua tamen non aspernanda putabis,
fer, Meliboee, deo mea carmina: nam tibi fas est
sacra Palatini penetralia visere Phoebi.
Tu mihi talis eris, qualis qui dulce sonantem
Tityron e silvis dominam deduxit in urbem
ostenditque deos et Spreto, dixit, ovili,
Tityre, rura prius, sed post cantabimus arma.
Amyntas Respiciat nostros utinam fortuna labores
pulchrior et meritae faveat deus ipse iuventae.
Nos tamen interea tenerum mactabimus haedum
et pariter subitae peragemus fercula cenae.
Meliboeus Nunc ad flumen oves deducite: iam fremit aestas,
iam sol contractas pedibus magis admovet umbras.